Twórcy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych(RODO) uznali, że ochrona danych osobowych nie ma charakteru absolutnego i musi być czasem podrzędna w stosunku do ważniejszych praw i wolności. Zostało to dostrzeżone w przypadku wolności słowa i wolności informacji.

w 153 RODO "W odniesieniu do przetwarzaniadanych osobowych dokonywanego wyłącznie w celach dziennikarskich lub w celu uzyskania ekspresji naukowej, artystycznej lub literackiej ,należy wrazie potrzeby stosować wyjątki lub wyłączenia od niektórych przepisów rozporządzenia,aby zharmonizować prawo do ochrony danych osobowych z prawem do wolności wypowiedzi i informacji".

Dlatego też art. 85 RODOsugeruje, że każde państwo członkowskie musi przyjąć rozporządzenie określające wyjątki i zwolnienia od zasad mających zastosowanie do przetwarzania danych osobowych, niezbędne do osiągnięcia równowagi między tymi prawami.
W konsekwencji powyższego,art. 2 ustawy o ochronie danych osobowych z dnia10 maja 2018r. stanowi, że:
"Działalność polegająca na redagowaniu, przygotowywaniu, wytwarzaniu lub publikowaniu materiałów prasowych w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r.".-Przepisy art. 5-9,11,13-16,18-22,27,28 ust. 2-10 i 30 RODO nie mają zastosowania do ustawy Prawo prasowe (ustawa nr 24 z późn.zm.)oraz do wypowiedzi w ramach działalności literackiej lub artystycznej. Do wypowiedzi akademickiej nie stosuje się również przepisów§13,§15 ust. 3 i 4,§18,§27,§28 ust. 2-10 i §30 RODO."

Oświadczenia o działalności literackiej, artystycznej i publicystycznej

Działalność dziennikarska powinna być rozumiana szeroko, co podkreślano już w deklaracjach własnych RODO.  Działalność dziennikarska to między innymi zbieranie, redagowanie i przygotowywanie materiałów do publikacji w prasie. Ten obszar jest istotny, ponieważ dopóki działania te są prowadzone w celach dziennikarskich, nie podlegają przepisom RODO. Oznacza to, że gdy dziennikarze przygotowują materiały wykorzystujące dane osobowe,można zastosować wobec nich wyjątek od klauzuli prasowej, co pozwoli im realizować misję bezstronności, działając zgodnie z prawem.Natomiast mowa w kontekście działalności literackieji artystycznej będzie odgrywała ważną rolę ,zwłaszcza na rynku wydawniczym i w Internecie. Należy zauważyć ,że przystosowaniu tzw. klauzuli prasowej media nie mają znaczenia. Ten wyjątek może być wywołany przez telewizję, książki lub blogi. Nie mateż znaczenia, czy osoba tworząca utwór w ramach przedsięwzięcia artystycznego lub literackiego czyni to profesjonalnie,czy też czysto amatorsko . Na klauzule prasowe mogą więc powoływać się nie tylko profesjonalni wydawcy ,ale także autorzy, którzy zdecydowalisię na self-publishing.

Zastrzeżenia dla prasy-czydotyczą tylko prasy.

Zastrzeżenia prasowe niedotyczą więc tylko prasy. Klauzuli prasowej nie należy jednak postrzegać jako wyłączającej stosowanie nie których zasad ochrony danych do wszelkich aspektów działalnośc i dziennikarskiej, literackiej lub artystycznej. Wyjątki przewidziane są dla ściśle określonych czynności ,czyli procesu tworzenia dowolnej formy dzieła. Nie dotyczy już jednak innych obszarów, w których dane osobowe są przetwarzane w ramach działalności firmy, np.dane przetwarzane w związku z marketingiem ,księgowością i rozliczeniami finansowymi czy zatrudnieniem.
Ekspresja artystyczna to najszerszy z wyjątków: próżno szukać definicji wymienionych pojęć w RODO czy ustawie o ochronie danych osobowych, trzeba więc odwołać się do znaczenia ogólnego. Dzięki temu możemy uwzględnić działania związane z szeroko pojętymi sztukami wizualnymi, muzyką, teatrem, telewizją i filmem.Nie trudno sobie wyobrazić, że katalog ten jest bardzo obszerny. Odnosi się do artystów i twórców takich jak malarze, rysownicy, fotografowie ,rzeźbiarze ,piosenkarze i aktorzy.
RODO a wolność prasy Przepisy ,które nie powinny mieć zastosowania
Istotą klauzuli prasowej jest to, że dzięki niej pewne przepisy RODO nie mają zastosowania.Tym samym w wymienionych przypadkach prawo do ochrony danych musi być nieco podrzędne w stosunku do prawa do wolności słowa i informacji.W związku z tym przy przygotowywaniu artykułów dla prasy, literatury pięknej lub utworów literackich obowiązują następujące przepisy

1.Zasady przetwarzania danych osobowych.
2.Powody przetwarzania danych osobowych.
3.Warunki nadania pozorów zgody.
4.Przetwarzanie szczególnych kategorii danych.
5.Realizacja praw do sprostowania ,przenoszenia, sprzeciwu i profilowania.
5.Prawo dostępu do danych.
6.Wykonywanie obowiązków związanych z danymi.
7. Konieczność zawarcia umowy na przetwarzanie danych. Prowadzenie rejestru czynności związanych z przetwarzaniem danych.

Jak widać, zakres wyjątków jest dość szeroki. Interesujące jest jednak to,że w przypadku klauzul prasowych prawo do bycia zapomnianym nie jest wprost wyłączone.
Zastrzeżenia prasowe w praktyce

Przełożenie stosowania zastrzeżenia prasowego na konkretne praktyczne przykłady pokazuje , że twórcy orzeczenia mają uzasadniony cel i że bez tego wyjątku trudno było by twórcom, artystom i dziennikarzom działać z godnie z prawem.
Przykładowo, jeżeli dziennikarz zbiera dane osobowe i przetwarza je wewnętrznie w związku z tworzeniem publikacji, to nie tylko nie ma potrzeby uzyskiwania zgody osoby wymienionej w danym materiale, ale również wypełniania obowiązku informacyjnego wobec tej osoby. W tym zakresie przestrzeganie obowiązków związanych z RODO może być bardzo uciążliwe. Ponadto osobom takim nie przysługiwałyby również żadne prawa, takie jak prawo do sprostowania danych czy prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania ich danych osobowych.
Podobna sytuacja miałaby miejsce w przypadku twórców książek, grafik i rzeźb. Klauzule prasowe dotyczą także autorów niektórych serwisów internetowych, jeśli ich treści mają wartość literacką.To samo dotyczy fan page'y w mediach społecznościowych i newsletterów dystrybuowanych podczas premier produktów.
Ogólnie rzecz biorąc ,jeśli jesteś pisarzem lub dziennikarzem, nie musisz się martwić o przetwarzanie swoich danych osobowych tak długo, jak jest to konieczne dla wolności prasy oraz wolności informacji i wypowiedzi. W takich przypadkach RODO zapewnia Ci przestrzeń do kreatywnej pracy.
Jednocześnie Prezes UODO w piśmie do Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 05.02.2019 wyjaśnia :
Wyłączenie z niektórych przepisów RODO nie oznacza,że dziennikarze nie są zobowiązani do ochrony osób, których dane przetwarzają. Zobowiązuje ich do tego ustawa o prawie prasowym. Ustawa zobowiązuje dziennikarzy do zachowania szczególnej staranności i ostrożności przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, w tym do ochrony praw jednostki (art.12).Ponadto informacje i dane dotyczące życia prywatnego nie mogą być publikowane bez zgody osoby, z wyjątkiem przypadków bezpośrednio związanych z jej pracą (art.14 ust. 6).
Prezes UODO ponawia rekomendację opracowania kodeksu postępowania przez przedstawicieli środowiska dziennikarskiego. Jest to narzędzie przewidziane w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych ,które pozwala na wprowadzenie odpowiednich standardów postępowania z danymi osobowymi dziennikarzy.

Źródło: https://www.uodo.gov.pl/pl/138/703