Skrypt kursu BHP dla pracodawców i osób kierujących pracownikami przy pracach z azbestem do kształcenia na odległość

W maju 2002 r. Rada Ministrów przyjęła ?Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski?, zwany dalej ?Programem?.

Program powstał w wyniku:
- realizacji przyjętej przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej Rezolucji z dnia 19 czerwca 1997 r.
- w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki (M.P. Nr 38, poz. 373), w której zobowiązano Radę Ministrów do opracowania programu zmierzającego do wycofywania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski,
- realizacji ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20) oraz odpowiednich przepisów wykonawczych do tej ustawy,
- potrzeby oczyszczania kraju z azbestu oraz wyrobów zawierających ten surowiec.

Program obejmuje m.in. usuwanie azbestu z gospodarki, przede wszystkim z budownictwa, propozycje rozwiązań składowania odpadów azbestowych (składowiska), postulowane zasady wsparcia finansowego zarówno ze środków budżetowych, ochrony środowiska, Unii Europejskiej, jak i władz terenowych. Określa również wytyczne do opracowania wojewódzkich i powiatowych programów usuwania wyrobów azbestowych, założenia dotyczące organizacji, systemu kontroli i monitoringu programu.

Spis treści
I. Wstęp.............................................................................................................................................. 4
II. Regulacje prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach w kontakcie z azbestem 5
 1. Podstawowe przepisy związane z narażeniem na azbest............................................................ 5
 2. Pozostałe akty prawne związane z azbestem............................................................................ 30
III. Informacje podstawowe, zastosowanie azbestu ....................................................................... 32
 1. Charakterystyka ogólna azbestu............................................................................................... 32
 2. Zastosowanie wyrobów azbestowych. ..................................................................................... 35
IV. Identyfikacja wyrobów i innych materiałów zawierających azbest; metody identyfikacji ...... 39
 1. Pobieranie i przygotowanie prób do analiz .............................................................................. 39
 2. Oznaczanie liczbowego stężenia respirabilnych włókien mineralnych ................................... 40
 3. Oznaczanie metodami mikroskopii optycznej i elektronowej.................................................. 41
 4. Identyfikacja i ilościowe oznaczanie mineralnych składników pyłów .................................... 43
 5. Identyfikacja metodą spektrofotometrii absorpcyjnej w podczerwieni................................... 43
 6. Identyfikacja metodą mikroskopii elektronowej ...................................................................... 44
V. Ocena stanu technicznego wyrobów i innych materiałów z zawartością azbestu ........................ 45
 1. Identyfikacja i ocena ................................................................................................................ 45
 2. Postępowanie z wyrobami zawierającymi azbest..................................................................... 47 
VI. Zagrożenia dla zdrowia związane z pracami wykonywanymi w styczności z materiałami zawierającymi azbest i działania profilaktyczne ...................................................................... 49
 1. Oddziaływanie azbestu na zdrowie człowieka, sposób przenikania azbestu do organizmu człowieka.................................................................................................................................. 49
 2. Choroby wywoływane oddziaływaniem pyłu z zawartością azbestu....................................... 49
 3. Badania profilaktyczne............................................................................................................. 51
 4. Aktualnie obowiązujące wartości NDS dla pyłów zawierających azbest ................................ 54
VII. Sprzęt stosowany przy pracy z azbestem. ................................................................................ 54
 1. Prace obciążone niewielkim ryzykiem (prace niepodlegające obowiązkowi zgłoszenia) ....... 54
 2. Dodatkowy sprzęt wymagany w przypadku prac podlegających obowiązkowi zgłoszenia .... 56
VIII. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.................................................. 57
 1. Sprzęt ochronny........................................................................................................................ 57
 2. Dobór sprzętu ochrony dróg oddechowych.............................................................................. 60
 3. Konserwacja sprzętu................................................................................................................. 61 
  A. Kontrola i konserwacja ........................................................................................................ 61
  B. Serwis................................................................................................................................... 61
  C. Podział zadań ....................................................................................................................... 62
IX. Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas usuwania wyrobów zawierających azbest i procedury postępowania .................................................................................................. 63
 1. Podstawowe zasady BHP ......................................................................................................... 63
 2. Zasady i metody pracy oraz stosowanie specjalnych środków ostrożności uniemożliwiających lub ograniczających emisję pyłów azbestu............................................................................... 67
 3. Prace o małym zakresie robót .................................................................................................. 71
 4. Prace o dużym zakresie robót................................................................................................... 72
 5. Prace szczególnie niebezpieczne.............................................................................................. 73
 6. Zasady znakowania materiałów i innych wyrobów zawierających azbest............................... 74
 7. Procedury postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest................................. 76 
  A. Procedura 1 Obowiązki i postępowanie właścicieli oraz zarządców przy użytkowaniu obiektów i terenów z wyrobami zawierającymi azbest ................................................................ 77
  B. Procedura 2. Obowiązki i postępowanie właścicieli i zarządców przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest z obiektów lub terenów.............................................................................. 80
  C. Procedura 3. Postępowanie przy pracach przygotowawczych do usuwania wyrobów zawierających azbest. ................................................................................................................... 83
  D. Procedura 4. Prace polegające na usuwaniu wyrobów zawierających azbest, wytwarzaniu odpadów niebezpiecznych, wraz z oczyszczaniem obiektu, terenu, instalacji z azbestu. ........... 89
  E. Procedura 5. Przygotowanie i transport odpadów niebezpiecznych zawierających azbest . 93
  F. Procedura 6. Składowanie odpadów na składowiskach lub w wydzielonych kwaterach przeznaczonych do wyłącznego składowania odpadów zawierających azbest ............................ 97
X. Zasady higieny osobistej i profilaktyki zdrowotnej związane z pracą w kontakcie z azbestem. 100
XI. 1. Załączniki ............................................................................................................................... 102
 2. Informacja o wyrobach zawierających azbest 1) i miejscu ich wykorzystania................. 106
 3. Informacja o wyrobach zawierających azbest, 1) których wykorzystywanie zostało zakończone................................................................................................................................................ 108
 4. Wzór oznakowania dla miejsc zawierających azbest lub wyroby zawierające azbest. .......... 110
 5. Wzór " Karty Ewidencji Odpadu" .......................................................................................... 112
 6. Wzór "Karty Przekazania Odpadu". ....................................................................................... 113
 7. Instrukcja BHP tymczasowego magazynowania odpadów zawierających azbest................. 114